اصول عملکرد یاتاقان

حداقل شش اصل کاری معمول وجود دارد:

یاتاقان ساده که معمولا بوش، یاتاقانھای سرمحور، یاتاقان بوش، یاتاقانھای خاندار، یا یاتاقانھای ساده نامیده میشوند.

یاتاقان غلتشی مانند یاتاقانھای ساچمهای (بلبرینگھا) و یاتاقانھای غلتکی (رولربرینگھا).

یاتاقان مرصع که نیروھا در آن بوسیله پیچیدن جزئی خارج از مرکز محور، تحمل میشود.

یاتاقان لغزشی که در آن نیروھا توسط یک سیال و یا گاز تحمل میشوند.

یاتاقان مغناطیسی که در آن نیرو با کمک یک میدان مغناطیسی تحمل میشود.

یاتاقان خمشی که در آن حرکت با المان نیرویی که خم میشود، تأمین میشود.

حرکتھای یاتاقان ھا

حرکتھای معمولی که یاتاقانھا اجازه آن را میدھند عبارتند از:

چرخش محوری: مانند چرخش میله محور.

حرکت خطی: مانند کشو.

حرکت کروی: مانند لولای کاسه ساچم های.

حرکت مفصلی: مانند درھا.

نیروھای یاتاقان

یاتاقانھا تنوع گستردهای در اندازه و جھتی که میتوانند تحمل کنند دارند.

نیروھا میتوانند به صورت نیروی غالب شعاعی، محوری (یاتاقان کفگرد) یا ممان عمود بر محور اصلی یاافقی باشند.

سرعتھا در یاتاقان ھا

انواع مختلف یاتاقانھا، محدودیتھای سرعت عملکردی متفاوتی دارند. سرعت به طور نمونه به عنوان حداکثر سرعت سطحی نسبی تعریف میشود که واحدش اغلب  ft/sیا m/s میباشد. یاتاقانھای چرخشی به عنوان نمونه، عملکرد را به صورت DN توصیف میکنند که D قطر (اغلب بهmm ) یاتاقان و N سرعت چرخش با واحد دور بر دقیقه است.

عموما سرعت عملکرد یاتاقانھا در بازه قابل توجهی با هم تداخل دارد. به عنوان نمونه یاتاقانھای ساده در سرعتھای پایین کارآیی دارند. یاتاقانھای غلتشی سریعتر ھستند، به دنبال آن یاتاقانھای لغزشی و سرانجام یاتاقانھای مغناطیسی قرار دارند که در نهایت بوسیله نیروی مرکزگرا و با غلبه بر مقاومت مواد، محدود میشوند.

لقی و الاستیسیته یاتاقان ھا

بعضی کاربردها نیروهای یاتاقانها را درجهات متنوعی به کار میبرد و تنها لقی یا شیب محدودی را به عنوان نیروی متغیر اعمالی میپذیرد. یکی از منابع حرکت در یاتاقانھا، فواصل یا لقیھاست. برای مثال یک شفت ۱۰ میلیمتری در یک سوراخ ۱۲ میلیمتری، ۲ میلیمتر لقی دارد. منبع دوم حرکت، الاستیسیته در خود یاتاقانھاست.برای مثال ساچمهھا در یاتاقانھای ساچمهای (بلبرینگھا) مانند یک لاستیک سفت میماند و تحت بار، از دایره به یک شکل جزئی مسطح تبدیل میشود. کاسه بلبرینگ نیز الاستیک است و یک فرورفتگی را در محلی که ساچمهھا بر روی آن فشار میآورند ایجاد میکند.

عمر یاتاقان

یاتاقانھای مغناطیسی و لغزشی میتوانند به صورت بالقوه عمر نامحدود بدھند.

عمر یاتاقانھای غلتشی آماری است اما بوسیله بار، دما، نگهداری و تعمیر، ارتعاش، روانکاری و سایر فاکتورھا تعیین میشود.

برای یاتاقانھای ساده بعضی از مواد عمر بیشتری نسبت به بقیه میدهند. بعضی از ساعتھای جان هریسون هنوز هم بعد از صدھا سال کار میکنند چرا که از

چوب درخت مقدس خشب الانبیاء در ساختشان استفاده شده است. درحالیکه ساعتھای فلزی اش با توجه به فرسودگی بالقوه شان به ندرت کار کردند.

تعمیر و نگهداری یاتاقان :

یاتاقانھای بسیاری احتیاج به تعمیرات دورهای دارند تا از خرابی پیش از موعد جلوگیری شود. گرچه بعضی از آنھا نظیر یاتاقانھای لغزشی یا مغناطیسی ممکن است احتیاج به نگهداری کمتری داشته باشند.

بیشتر یاتاقانھا در عملکرد در دورھای بالا نیازمند روانکاری و تمیزکاری دورهای ھستند و ممکن است احتیاج به تنظیمات مجدد داشته باشند تا اثر فرسایش را به حداقل برسانند.